Nie milkną echa uchwalenia przez Sejm nowej ustawy o aplikacji mObywatel. Dzięki nowelizacji przepisów aplikacja zyskała potężny impuls do rozwoju. Jej nowa odsłona przybiera postać swego rodzaju portfela tożsamości cyfrowej. Stawia to nasz kraj w europejskiej czołówce pod względem innowacji i cyfryzacji życia publicznego. Z tego tekstu dowiesz się m.in., czy dokument mObywatel może być wykorzystywany zamiast tradycyjnego, „plastikowego” dowodu osobistego. Dowiesz się również, z jakich innych funkcji mObywatela skorzystasz już wkrótce.
Nowe przepisy – nowe definicje
Tytułem wstępu warto wyjaśnijmy jak nowo uchwalone przepisy definiują poszczególne aspekty funkcjonowania aplikacji mObywatel. W związku bowiem z faktem, że aplikacja znacząco zwiększa wachlarz dostępnych funkcjonalności, zrozumienie poszczególnych pojęć jest kluczowe dla właściwego posługiwania się nowymi narzędziami.
Pod powszechnie stosowaną nazwą „mObywatel” kryje się wiele różnych funkcji rządowej aplikacji. Ustawa wyróżnia bowiem m.in.:
- aplikację mObywatel – oprogramowanie przeznaczone dla urządzeń mobilnych, w którym są udostępniane różnego rodzaju usługi świadczone przez podmioty publiczne oraz podmioty niepubliczne;
- dokument mobilny – dokument elektroniczny obsługiwany przy użyciu usługi udostępnianej w aplikacji mObywatel;
- dokument mObywatel – dokument mobilny stwierdzający tożsamość i obywatelstwo polskie użytkownika aplikacji mObywatel na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w relacjach wzajemnej fizycznej obecności stron.
Dokument mObywatel, a dowód osobisty
Pierwowzorem dokumentu mObywatel (jednego z dokumentów mobilnych dostępnych w aplikacji mObywatel) była tzw. mTożsamość. W 2022 r. rząd zastąpił ją właśnie dokumentem mObywatel.
Do tej pory jednak, byliśmy w korzystaniu z dokumentu mObywatel w celu zweryfikowania naszej tożsamości znacznie ograniczeni. Można powiedzieć, że dotychczas, posługując się dokumentem mObywatel, mogliśmy się jedynie „przedstawić”. Przykładowo, z dokumentu mObywatel mogliśmy skorzystać w pociągach, podczas wyborów, odbierając „polecony” na poczcie, w sklepie itp. Z dokumentu mObywatel nie mogliśmy skorzystać w sytuacji, w której prawo wymagało okazania dowodu osobistego lub paszportu. Ograniczenia występowały np. podczas wizyty w banku, na lotnisku, u notariusza lub rejestracji karty SIM. Stan ten zmienia art. 7 ust. 4 nowej ustawy, który stanowi, że:
„Jeżeli z przepisu prawa wynika obowiązek stwierdzenia tożsamości lub obywatelstwa polskiego na podstawie dokumentu tożsamości, w szczególności na podstawie dowodu osobistego, obowiązek ten uznaje się za spełniony w przypadku stwierdzenia tożsamości lub obywatelstwa polskiego na podstawie dokumentu mObywatel”
Nowe przepisy pozwolą ustalić naszą tożsamości lub obywatelstwo zarówno na podstawie dokumentu tożsamości, jak i dokumentu mObywatel. Co istotne, dokument mObywatel nie zastępuje w żaden sposób dowodu osobistego. Przepis stanowi jedynie, że w określonych przypadkach mObywatel jest równoważnym do dokumentu tożsamości (w tym do dowodu osobistego) sposobem na zweryfikowanie naszej tożsamości lub obywatelstwa. Od powyższego nowe przepisy przewidują jednak kilka wyjątków i ustanawiają pewne wyjątki – o czym niżej.
Czy można korzystać z dokumentu mObywatel online?
Istotnym ograniczeniem dokumentu mObywatel jest brak możliwość wykorzystywania go przy zdalnej relacji stron. Wynika to z zawartej w ustawie definicji dokumentu mObywatel:
„dokument mobilny stwierdzający tożsamość i obywatelstwo polskie użytkownika aplikacji mObywatel na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w relacjach wzajemnej fizycznej obecności stron”
Z dostępnego w aplikacji dokumentu mObywatel skorzystamy zatem jedynie w ten sposób, że dosłownie pokażemy kontrolującemu ekran naszego smartfona z wyświetlonym dokumentem. Następnie, kontrolujący przeprowadzi weryfikację okazywanego mu dokumentu na jeden z czterech możliwych sposobów – w tym poprzez kod QR lub aplikację mWeryfikator.
Na swojej stronie Kancelaria Prezesa Rady Ministrów opublikowała instrukcję jak weryfikować dokument mObywatel.
Czy można przekroczyć granicę z dokumentem mObywatel?
Pomimo wprowadzanych zmian prawnych, korzystanie z dokumentu mObywatel będzie w niektórych aspektach ograniczone. Po pierwsze, nowa ustawa wprost stanowi, że dokument mObywatel nie uprawnia do przekraczania granicy państwowej. Dotyczy to nawet granicy w ramach strefy Schengen!
Po drugie, ustawa przewiduje również pewną generalną klauzulę ograniczającą. Zgodnie z jej brzmieniem nie można wykorzystać dokumentu mObywatel do stwierdzenia tożsamości lub obywatelstwa polskiego w przypadku wystąpienia albo uzasadnionego przypuszczenia wystąpienia okoliczności, w których wykorzystanie dokumentu nie zapewni niezbędnego poziomu pewności i bezpieczeństwa albo nie może być przeprowadzone w warunkach zapewniających taki poziom.
Jakie funkcje udostępni aplikacja mObywatel?
Na koniec warto omówić kilka innych zmian jakie wraz z wejściem nowych przepisów czekają aplikację mObywatel. W aplikacji mObywatel, obok dokumentu mObywatel, pojawią się nowe usługi:
- możliwość pobrania z rejestrów publicznych, rejestrów niepublicznych lub systemów teleinformatycznych podmiotów publicznych lub podmiotów niepublicznych różnego rodzaju danych (w tym danych osobowych użytkownika niezbędnych do realizacji usługi, lub danych dotyczących sytuacji prawnej tego użytkownika lub praw mu przysługujących);
- możliwość przechowywanie, prezentację lub przekazanie do weryfikacji, przy użyciu urządzenia mobilnego, dokumentu mobilnego zawierającego ww. dane;
- możliwość przekazanie ww. danych lub dokumentu mobilnego innej osobie lub podmiotowi;
- możliwość użycia smartfona w celu uwierzytelniania profilu zaufanego – poprzez zeskanowanie kodu QR (nie trzeba wpisywać hasła);
- możliwość dokonywania płatności elektronicznych związanych z usługami świadczonymi na rzecz użytkownika.
Na szczególną uwagę zasługuje wprowadzenie możliwości wykorzystywania aplikacji mObywatel do przekazywania danych lub dokumentów mobilnych na rzecz innych podmiotów. Co istotne, przekazać dokumenty można zarówno na rzecz podmiotów publicznych jak i niepublicznych. Warunkiem uzyskania możliwości przekazania danych jest jednak to, aby usługa świadczona przez taki podmiot była dostępna w aplikacji mObywatel. Podmiot niepubliczny może starać się o udostępnienie usługi poprzez zawarcie porozumienia z właściwym Ministrem. Tym samym, udając się do urzędu, nie będziemy musieli wypełniać formularzy osobowych, ponieważ potrzebne urzędnikowi dane będziemy mogli przekazać przy pomocy aplikacji w naszym smartfonie.
Ważną zmianą jest również to, że jednostki samorządu terytorialnego i inne pomioty będą mogły udostępnić w mObywatelu lokalne dokumenty – np. karty mieszkańca miasta czy kart członkowskich, np. klubu seniora lub klubu sportowego. Oznacza to, że już wkrótce, obok już dostępnych dokumentów mobilnych, w aplikacji pojawi się wiele dokumentów, z których na co dzień korzystamy. Do tej pory w zbiorze tym znajdują się m.in. mLegitymacja szkolna lub studencka, mPrawo jazdy, certyfikat szczepienia przeciwko COVID-19.
mObywatel 2.0 – plany rozwoju aplikacji (e-pełnomocnictwo, płatności i inne)
Plany rozwoju aplikacji mObywatel są bardzo ambitne. Zgodnie z informacjami dostępnymi na stronach rządowych, mObywatel będzie funkcjonował zarówno w formie aplikacji mobilnej, jak i w wersji desktopowej. Docelowo cały system ma funkcjonować jako miejsce, w którym załatwimy sprawy ze wszystkich urzędów. Wydaje się zatem, że mObywatel w jakiś sposób zastąpi lub uzupełni wykorzystywany dotąd w podobny sposób system e-puap. Co więcej, mObywatel ma też przypominać, porządkować i wysyłać powiadomienia o korespondencji urzędowej.
Zgodnie z zapowiedziami, rząd planuje również wprowadzenie bardzo praktycznych funkcji, takich jak:
- e-pełnomocnictwo (mObywatel umożliwi udzielenie pełnomocnictwa innej osobie, załatwienie sprawy jako pełnomocnik, zweryfikowanie e-pełnomocnictwo za pomocą kodu QR);
- system powiadomień (np. o zwrocie podatku, dofinansowaniu z gminy, decyzji o przyjęciu dziecka do przedszkola);
- automatyczne wypełnianie urzędowych formularzy (system będzie zintegrowany m.in. z CEIDG oraz z KRS);
- system e-płatności (automatycznie wypełnione formularze, wybór metody płatności i monitorowanie jej statusu, brak prowizji, natychmiastowa realizacja wpłat, kalendarz i powiadomienia o zbliżających się płatnościach).
Zainteresował cię ten temat? Sądzimy, że spodoba ci się nasz inny tekst o podobnej tematyce!
Autor: Jakub Jurowicz
